Jedan od najistaknutijih muzičara današnjice i solo flautista Berlinske filharmonije, Emanuel Paji, ponovo je među nama. Na programu su savremena dela za flautu Buzonija i Dalbavija, dok pretplatničku sezonu zatvaramo uz pastoralne zvuke Bruknerove Romantične, Četvrte simfonije.
Umesto najavljenog šefa-dirigenta Gabrijela Felca koji je sprečen da nastupi iz zdravstvenih razloga, orkestar predvodi Moric Gnan.
Zbog ogromnog interesovanja za novi nastup solo flautiste Berlinske filharmonije sa našim orkestrom kao i zbog ranije najavljenog renoviranja Kolarčeve zadužbine, Beogradska filharmonija će nakon gotovo 35 godina nastupiti u MTS dvorani. Dodatne ulaznice za ovaj koncert će biti u prodaji na biletarnici MTS dvorane kao i onlajn putem veb-sajta mtsdvorana.rs, od 19. maja po ceni od 1.800, 2.400, 3.000 i 4.000 RSD.
Beogradska filharmonija poziva publiku koja je već kupila ulaznice za ovaj koncert, da izvrši zamenu karata koje će usled promene mesta održavanja koncerta važiti za MTS dvoranu. Zamenu će biti moguće izvršiti na blagajni Beogradske filharmonije od 12 – 31. maja, čije je radno vreme od ponedeljka do petka od 10 – 20č, kao i subotom od 10 – 14č. Takođe, zamena će biti moguća i na filharmonijskom delu blagajne Kolarca, petkom uoči nastupa orkestra, od 18 – 20č.
Divertimento za flautu i orkestar italijanskog kompozitora Feruča Buzonija (1866-1924), retko je zastupljen u savremenom izvođaštvu, u velikoj meri zahvaljujući jednom od najistaknutijih flautista današnjice, Emanuelu Pajiju, koji ga je uvrstio u svoj koncertni repertoar. Delo je nastalo 1920. uz posvetu Filipu Goberu, a premijerno ga je 13. januara 1921. godine izvela Berlinska filharmonija, sa holandskim flautistom Henrikom de Vrisom u ulozi soliste. Deonicu flaute karakteriše prozračna faktura koja asocira na Mocartovo muzičko pismo. Tonalitet ovog mini-koncerta, sa odsekom sličnim operskom ariozu u sredini, je proširen, ali kompozitor nikada ne prelazi granicu koja vodi u atonalnost. Poletni finalni odsek završava se duhovitim muzičkim pitanjem i odgovorom u maniru tradicije klasicizma.
Francuski kompozitor Mark-Andre Dalbavi (1961) školovao se na Pariskom konzervatorijumu, a kao nagrađivani umetnik usavršavao se u IRCAM-u, prestižnoj organizaciji za istraživanje moderne muzike. Njegov kompozicioni stil karakterišu izuzetni koloristički efekti. Još kao mladi autor zainteresovao se za potencijale „spektralne“ muzike i istraživanje tembra. Razvoj ovih tehnika uticao je na polifone i ritmičke tehnike poput metrike i brzine, koje je integrisao upotrebom elektronike i eksperimentisanjem sa novim potencijalima akustike.
Afinitet koji gaji prema flauti Dalbavi je ostvario kroz svoju inspiraciju izvođačkim talentom Emanuela Pajija, soliste večerašnjeg koncerta Beogradske filharmonije. Koncert za flautu i orkestar napisan je 2005. godine kao porudžbina Berlinske filharmonije i ciriškog Tonhale orkestra, i posvećeno je Pajiju, koji ga je svirao na premijernom izvođenju. Paji je o delu rekao da asocira na novu savremenu verziju koncerta Žaka Ibera, veoma je virtuozan, koloritan i senzualan.
Očaran grandioznim Betovenovim simfonijama, Anton Brukner (1824-1896) do svojih zrelih godina nije komponovao dela tog žanra. Do tada je bio poznat u bečkim muzičkim krugovima kao solidan orguljaš i kompozitor monumentalnih misa. Prva Bruknerova simfonijska ostvarenja doživela su fijasko. Nezadovoljstvo publike i kritičara dovelo je do lične nesigurnosti što je rezultiralo stalnim prepravkama ili skraćenjima dela. Poznato je čak sedam verzija Četvrte simfonije, koju je sam autor nazivao Romantičnom. Za treću ispravku simfonije autor je komponovao novo finale (1878-1880) godine, a ta verzija je premijerno izvedena 1881. što je bio prvi put da neku Bruknerovu simfoniju ne diriguje sam autor. Do danas je to najčešće izvođena verzija.
Četvrta simfonija je jedna od najizvođenijih dela ovog kompozitora. Razlog za to verovatno leži u činjenici što je to jedna od njegovih simfonija sa uobičajenim, odnosno znatno manjim sastavom orkestra od njegovih drugih dela istog žanra. Kao zakletom vagnerijancu, Brukner je svojim simfonijama namenio i grandiozne proporcije sa neuobičajeno dugim trajanjem preko jednog sata.
Podnaslov delu Romantična prema rečima kompozitora ne asocira na romantičnu ljubav, niti na romantizam u muzici, već na srednjevekovne romanse i stila kazivanja poezije tog doba. Tematika viteških simbola i heroja, oličenih u Vagnerovim operama, pronašla je svoje mesto i kroz sadržaj. Iako nije eksplicitno razrađen, kompozitor je, nasuprot ostalim svojim simfonijama, mislio na program, pa se tako u njegovim pismima mogu pronaći naznake programske potke. Prvi stav započinje zvukom horne koja sa gradske kule najavljuje otvaranje kapije utvrđenja na početku dana kroz koju izlaze konjanici na konjima u trku. Slede slike prirode sa zvucima šume i pojem ptica u divnim solima duvačkih instrumenata. Na mestu drugog stava se nalazi serenada plesnog karaktera sa pastoralnim motivima, dok treći stav donosi sliku lova u šumi sa trijom koji prikazuje zabavu lovaca punom energije, naglašenog ritma i artikulacije. Najviše izmena u odnosu na prvobitnu verziju pretrpeo je finalni stav, tako da se smatra da on nema programskih usmerenja. Kontrastirajući prethodnom stavu, mračna atmosfera uvodi nas u finale. Reminiscencija početnog motiva prvog stava ga prekida i „osvetljava“ vedrijim zvukom. Malerovska gradacija raspoloženja dovodi do konačnog vrhunca. Nežnom raspoloženju doprinosi i druga tema, tema ljubavi ponovo protkanom herojskim motivom prvog stava čime Brukner zaokružuje delo. Na kraju mračnog tunela finala u završnici se vide ljubav i svetlost kao konačna pobeda.
mr Asja Radonjić
